मूळ प्राचीन, सुंदर समुद्रकिनारे, हिरवीगार जंगले आणि विपुल वनस्पती आणि जीवजंतूंसाठी ओळखला जाणारा कोकण प्रदेश अलीकडे प्रस्तावित रिफायनरी प्रकल्पामुळे चर्चेत आला आहे. हा प्रकल्प प्रदेशाच्या अर्थव्यवस्थेसाठी वरदान म्हणून विकला जात असताना, त्याला पर्यावरणवादी, स्थानिक रहिवासी आणि संबंधित नागरिकांकडून मोठ्या प्रमाणावर विरोध झाला आहे.
रिफायनरी प्रकल्पाबाबत, वायू प्रदूषण कमी करण्यासाठी तंत्रज्ञान उपलब्ध आहे हे खरे असले तरी, रिफायनरी हे प्रदूषणाचे प्रमुख स्त्रोत म्हणून ओळखले जातात. सर्वोत्कृष्ट उपलब्ध तंत्रज्ञानासह, तरीही अपघात आणि गळती होण्याचा धोका आहे ज्यामुळे पर्यावरण आणि प्रदेशात राहणाऱ्या लोकांना हानी पोहोचू शकते.
याउलट, आयटी उद्योग हा एक स्वच्छ आणि अधिक प्रभावशाली पर्याय आहे जो पर्यावरणाशी तडजोड न करता या कोकण प्रदेशाला महत्त्वपूर्ण आर्थिक लाभ मिळवून देऊ शकतो. रिफायनरी या प्रदेशात एक इकोसिस्टम तयार करण्यास मदत करेल या युक्तिवादासाठी, मी असा युक्तिवाद करेन की आयटी उद्योग देखील स्वतःची एक इकोसिस्टम तयार करू शकतो, जी दीर्घकाळात लोकांसाठी आणि पर्यावरणासाठी अधिक प्रभावशाली आणि फायदेशीर आहे.
रिफायनरीजसारख्या प्रदूषणकारी उद्योगांवर अवलंबून न राहता, माहिती तंत्रज्ञान (आयटी) उद्योगाद्वारे आर्थिक वाढीसाठी आधुनिक दृष्टिकोनाचा फायदा कोकण प्रदेशाला होऊ शकतो, असा माझा विश्वास आहे. भारताची आर्थिक राजधानी आणि आयटी कंपन्यांचे केंद्र असलेल्या मुंबईच्या जवळ असल्यामुळे कोकणात आयटी उद्योगाचे केंद्र बनण्याची क्षमता आहे.
IT कंपन्या शाश्वत विकासावर भर देण्यासाठी आणि त्यांची निसर्गाशी असलेली जवळीक यासाठी ओळखल्या जातात. उदाहरणार्थ, कॅलिफोर्नियातील Google च्या मुख्यालयात निसर्गाच्या सानिध्यात नेटवर्क सहित अशा जागा निर्माण केलेल्या आहेत ज्या सर्व कर्मचार्‍यांना काम करत असतानाच निसर्गाशी जोडण्याचा प्रयत्न करतात. त्याप्रमाणेच, कोकण प्रदेश, आयटी क्षेत्रात काम आणि राहण्याच्या जागांचा एक अनोखा आणि अप्रतिम असा मेळ देऊ शकतो. आयटी व्यावसायिकांना त्यांच्या समृद्ध उद्योगात काम करताना निसर्गाच्या कुशीत राहण्याची संधी देऊ शकते.
दूरस्थ कामाच्या (रिमोट वर्क) वाढीसह आणि कोविड-19 महामारीमुळे, अधिक लवचिक (फ्लेक्सिबल) कामाच्या पद्धतीत लक्षणीय बदल झाला आहे. या बदलामुळे आयटी उद्योगाला कोकणासारख्या प्रदेशात आपला ठसा वाढवण्याची संधी निर्माण झाली आहे, जिथे राहण्याचा खर्च महानगरांच्या तुलनेत कमी आहे. याचा परिणाम विन विन परिस्थितीमध्ये होईल, कारण आयटी व्यावसायिकांना चांगल्या दर्जाच्या जीवनाचा आनंद मिळेल आणि वाढत्या आर्थिक विकासाचा कोकणाला, कोकण प्रदेशाला फायदा होईल.
शिवाय, कोकणातील आयटी उद्योगाच्या विकासामुळे सस्टेनेबल वास्तुकलेच्या (आर्किटेक्चर) वापरात वाढ होईल. सस्टेनेबलआर्किटेक्चरचा उद्देश मटेरियल, एनर्जी आणि जागेच्या वापरामध्ये कार्यक्षमता आणि बदल करून इमारतींच्या नकारात्मक पर्यावरणीय प्रभावांना कमी करणे हा आहे. यामुळे कोकण प्रदेशाचा अधिक संतुलित आणि शाश्वत विकास होईल.
शेवटी, कोकणातील आर्थिक वाढीसाठी प्रस्तावित रिफायनरी प्रकल्प हा एकमेव पर्याय नाही. कोकणात IT उद्योग स्थापन करणे, हा नक्कीच कोकणच्या विकासासाठी, निसर्गाशी सुसंगत आणि आधुनिक दृष्टिकोन आहे. कोकण प्रदेशातील रहिवाशांना याचा नक्कीच लाभ आणि फायदा होईल. कोकणी रहिवासी या नात्याने, आपण आपल्या राजकारण्यांना आयटी उद्योगासारखे पर्यायी पर्याय शोधून कोकण प्रदेशासाठी शाश्वत आणि समृद्ध भविष्यासाठी काम करण्याचे आवाहन केले पाहिजे.
- निहार साईल
