रिटेल ग्राहकांसाठी आरबीआय 1 डिसेंबर रोजी ई-रुपी लाँच करणार आहे
मुंबई आणि दिल्लीसह चार शहरांमधील किरकोळ ग्राहक आणि व्यापारी, 1 डिसेंबरपासून रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने बहुप्रतिक्षित लॉन्चची घोषणा करून डिजिटल रुपया (e-R) किंवा e-रुपी वापरण्यास सक्षम असतील.
डिजिटल रुपया किंवा ई-रुपी म्हणजे काय?
■ RBI च्या मते, e-R हे एक डिजिटल टोकन आहे जे कायदेशीर निविदा म्हणून काम करते. कागदी चलन आणि नाणी सध्या जारी केली जातात त्याच मूल्यांमध्ये जारी केली जाईल.
ई-रुपी चे हे फायदे आहेत :
१. डिजिटलअर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी उपयुक्त.
२. लोकांना खिशात रोख रक्कम ठेवण्याची गरज भासणार नाही.
३. मोबाईल वॉलेटप्रमाणेच यात पेमेंट करण्याची सुविधा असेल.
४. तुम्ही डिजीटल रुपयाला बँक मनी आणि कॅश मध्ये सहज रुपांतरीत करू शकता.
५. परदेशात पैसे पाठवण्याच्या खर्चात कपात होईल. ६. इंटरनेट कनेक्शन नसतानाही ई-रुपी काम करेल. ७. ई- रुपयाचे मूल्यही सध्याच्या चलनाइतकेच असेल.
(हे ही समजून घ्या)
८. रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) डिजिटल चलनाच्या ई-रुपीच्या तोट्यांबद्दल बोलताना, त्याचा एक मोठा तोटा असा होऊ शकतो की, यामुळे पैशांच्या व्यवहारांशी संबंधित गोपनीयता जवळजवळ संपुष्टात येईल.
९. सामान्यतः रोखीने व्यवहार केल्याने ओळख गुप्त राहते, परंतु सरकार डिजिटल व्यवहारांवर लक्ष ठेवेल.
१०. याशिवाय ई-रुपयावर कोणतेही व्याज मिळणार नाही.
११. आरबीआयच्या म्हणण्यानुसार, डिजिटल रुपयावर व्याज दिल्यास चलन बाजारात अस्थिरता येऊ शकते. याचे कारण म्हणजे लोक त्यांच्या बचत खात्यातून पैसे काढतील आणि ते डिजिटल चलनात रूपांतरित करू लागतील.
डिजिटल रुपया कसा चालेल?
■ ते मध्यस्थांमार्फत प्रसारित केले जाईल.
■ वापरकर्ते उपक्रमात भाग घेणाऱ्या बँकांद्वारे ऑफर केलेल्या डिजिटल वॉलेटद्वारे e-R सह व्यवहार करतील. ते मध्यस्थांमार्फत प्रसारित केले जाईल.
■ वापरकर्ते उपक्रमात भाग घेणाऱ्या बँकांद्वारे ऑफर केलेल्या डिजिटल वॉलेटद्वारे e-R सह व्यवहार करतील. ते मध्यस्थांमार्फत प्रसारित केले जाईल.
■ वापरकर्ते उपक्रमात भाग घेणाऱ्या बँकांद्वारे ऑफर केलेल्या डिजिटल वॉलेटद्वारे e-R सह व्यवहार करतील.
■ डिजिटल चलन मोबाईल फोनवर साठवले जाईल.
■व्यवसाय एकतर व्यक्ती ते व्यक्ती (P2P) किंवा व्यक्ती ते व्यापारी (P2M) मध्ये केले जाऊ शकतात.
■व्यापारींना पेमेंट करण्यासाठी, व्यापारी स्थानांवर प्रदर्शित केलेले QR कोड वापरले जाऊ शकतात, केंद्रीय बँकेने सांगितले.
■ भौतिक रोख प्रमाणेच, हे डिजिटल चलन विश्वास, सुरक्षितता आणि सेटलमेंट अंतिमता प्रदान करेल.
■ तसेच रोख प्रमाणेच, त्यावर कोणतेही व्याज मिळणार नाही आणि ते इतर पैशांमध्ये रूपांतरित केले जाऊ शकते तसेच बँकांमध्ये ठेवींसाठी वापरले जाऊ शकते.
RBI च्या डिजिटल चलनाच्या तांत्रिक बाबी.
■ ऑक्टोबरच्या सुरुवातीला,RBI ने आपल्या 51-पानांच्या संकल्पना नोटमध्ये इलेक्ट्रॉनिक चलन कार्यान्वित करण्यासाठी तांत्रिक उपायांसह विविध पैलूंचा तपशीलवार तपशील दिला.
■ आरबीआयने म्हटले होते की डिजिटल चलन एकतर वितरित खातेवहीद्वारे चालवले जाऊ शकते - ब्लॉकचेन यंत्रणा किंवा पारंपारिक केंद्रीकृत प्रणाली किंवा हायब्रिड प्रणालीसह देखील येऊ शकते.
पात्र बँका आणि शहरांची यादी
मुंबई, नवी दिल्ली, बेंगळुरू आणि भुवनेश्वर यांचा समावेश आहे.
■ पुढे जाऊन, RBI ने खुलासा केला आहे की, बँक ऑफ बडोदा, युनियन बँक ऑफ इंडिया, HDFC बँक आणि कोटक महिंद्रा बँक यासह आणखी चार बँका पायलटमध्ये सामील होतील.
■ नंतर, ही सुविधा अहमदाबाद, गंगटोक, गुवाहाटी, हैदराबाद, इंदूर, कोची, लखनौ,पाटणा आणि शिमला यासह अनेक शहरांमध्ये विस्तारित केली जाईल.
■ अखेरीस,ही सुविधा देशाच्या इतर भागांमध्ये सुरू होईल.
■ RBI अनेक दिवसांपासून डिजिटल रुपया सादर करण्याविषयी बोलत आहे आणि 1 डिसेंबरपासून काही वापरकर्ते व्यवहार करण्यासाठी ई-रुपी वापरण्यास सक्षम असतील.
■डिजिटल रुपयासह, नजीकच्या भविष्यात CBDC (सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी) ची पूर्ण प्रक्षेपण करण्याची केंद्रीय बँकेची व्यापक इच्छा आहे.
■ मध्यवर्ती बँकेने खुलासा केला की डिजिटल रुपयाचे रोलआउट टप्प्याटप्प्याने होईल.
■ सुरुवात करण्यासाठी, पहिल्या टप्प्यात पायलट चार बँकांसह सुरू होईल स्टेट बँक ऑफ इंडिया, ICICI बँक, येस बँक आणि IDFC फर्स्ट बँक फक्त चार शहरांमध्ये. या शहरांमध्ये मुंबई, नवी दिल्ली, बेंगळुरू आणि भुवनेश्वर यांचा समावेश आहे.
■ पुढे जाऊन, RBI ने खुलासा केला आहे की, बँक ऑफ बडोदा, युनियन बँक ऑफ इंडिया, HDFC बँक आणि कोटक महिंद्रा बँक यासह आणखी चार बँका पायलटमध्ये सामील होतील.
■ नंतर, ही सुविधा अहमदाबाद, गंगटोक, गुवाहाटी, हैदराबाद, इंदूर,कोची, लखनौ,पाटणा आणि शिमला यासह अनेक शहरांमध्ये विस्तारित केली जाईल.
■ अखेरीस,ही सुविधा देशाच्या इतर भागांमध्ये सुरू होईल.
■ RBI अनेक दिवसांपासून डिजिटल रुपया सादर करण्याविषयी बोलत आहे आणि 1 डिसेंबरपासून काही वापरकर्ते व्यवहार करण्यासाठी ई-रुपी वापरण्यास सक्षम असतील.
■डिजिटल रुपयासह, नजीकच्या भविष्यात CBDC (सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी) ची पूर्ण प्रक्षेपण करण्याची केंद्रीय बँकेची व्यापक इच्छा आहे.
