दीप सूर्याग्निरुपस्त्वं तेजसां तेज उत्तमम्|
गृहाण मत्कृतां पूजां सर्वकामप्रदो भव॥
आषाढ अमावस्या म्हणजेच दीप अमावस्या. आपल्या संस्कृतीत दीपपुजनाला महत्त्व आहे. वर्षभर आपण देवासमोर दिवा लावत असतो. देव आपल्याला दिव्याच्या ज्योतीतुनच पहात असतो. देवांची मिती वेगळी,आपली मिती वेगळी आहे. आपण इहलोकातले प्राणी आहोत. आपल्याला पहायचे म्हणजे दिव्याची ज्योत हवीच. दिवा लावल्याशिवाय कोणतीही पुजा वा साधना पुर्ण होत नाही. ह्या दिव्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त व्हावी,म्हणुन दिपपूजन महत्वाचे आहे
● अशी करा दीप अमावस्येची पूजा
देव्हा-याच्या बाजुला जागा पुसुन एक स्वच्छ पाट ठेवा. पाटाभोवती छानशी सुबक रांगोळी काढा. घरात असतील,नसतील तेवढे दिवे घासुन,पुसुन लख्ख करुन या पाटावर ठेवा. घरातील दिव्यांना दुध पाण्याने धुउन स्वच्छ करावेत. पाटावर वस्त्र घालून ठेवावेत त्यांची पूजा करावी. आज पासूनच पत्रीचे महत्त्व सुरु होते. आघाडा, दुर्वा, पिवळी फुले यांनी दिव्यांची पुजा करावी. गोडाचा नेवैद्य अर्पण करावा. आपल्या घरातील छोटा / छोटीला औक्षण करावे. वंशाचा दिवा असतो न म्हणून आता मुलगा मुलगी हा भेद करत नाही त्यामुळे आपल्या दिव्याचे किंवा पणतीचे नक्की औक्षण करावे.दुर्वा ही वंश वृद्धीचे प्रतिक आहे, त्यामुळे ते ही अर्पण करून प्रार्थना करावी. सर्व दिव्यांच्या सर्व ज्योती उजळुन निघाल्या पाहिजेत. एखाद,दुसरी वात पेटवु नका. या दिव्यांची छान पुजा करा. त्यांना चंदन लावा,हळद,कुंकू लावा. छानशी सुवासिक फुले अर्पण करा. मनोभावे संकल्प करा आणि पुढील मंत्र सलग १२ वेळा म्हणा. दिव्यांसमोर नैवेद्य जरुर ठेवा. अगदीच काही जमलं नाही तर दुधसाखर किंवा एखादे फळ तरी ठेवा. मंत्र असा आहे.
दीप सूर्याग्निरुपस्त्वं तेजसां तेज उत्तमम्| गृहाण मत्कृतां पूजां सर्वकामप्रदो भव॥
● दीप पूजाव्रताची कहाणी
तमिळ देशाच्या पशुपती शेट्टी नावाच्या श्रेष्ठीला विनीत व गौरी अशी दोन मुले होती. लहानपणीच दोघांनी असं ठरविले की गौरीला ज्या मुली होतील त्या तिने विनीतच्या मुलांना द्याव्या. पुढे गौरीला तीन मुली व विनीताला तीन मुले झाली. गौरीच्या धाकट्या मुलीचे नाव सगुणा होते. गौरीच्या घरात लक्ष्मी नांदत होती. परंतु विनीताचे दैव फिरल्याने तो दरिद्री झाला. भाऊ गरीब झालेला पाहून तीवचन विसरली व पहिल्या दोन मुलींची लग्न श्रीमंतांच्या घरात केली. नंतर सगुणेचा विचार करू लागली. गौरीने (आईने) भावाला दिलेले वचन मोडले ही गोष्ट ऐकून सगुणेला वाईट वाटले. तिने विनीतच्या धाकट्या मुलाशी लग्न करायचे ठरविले. गौरी तिच्यावर संतापली. परंतु तिने हेका सोडला नाही. लग्न होऊन ती विनीतच्या घरी आली. गरिबीतच संसार सांभाळू लागली. एके दिवशी त्या नगराचा राजा स्नानासाठी गेला असता त्यांची रत्नजडीत अंगठी जी कट्ट्यावर ठेवली होती ती एका घारीने उचलून नेली. अंगठी घेऊन घार सगुणेच्या घराच्या छपरावर येऊन बसली. ती खाद्यवस्तू नाही असे समजून तिथेच टाकून उडून गेली. नंतर ती सगुणेला मिळाली. ती राजाची आहे हे समजताच तिने ती राजाला नेऊन दिली. राजाने प्रसन्न होऊन तिला बक्षीस दिले व अजून काही हवे तर माग, असे सांगितले. सगुणेने मागितले की, ‘फक्त येत्या शुक्रवारी राज्यात फक्त माझ्याच घरी दिवे असावे व दुसर्या कोणाच्याच घरात ते दिवे लावू नयेत असा हुकूम काढा.’’ राजाने तसे केले._
मग शुक्रवारी सगुणेने सर्व घरभर दिवे लावले. तिने उपवास केला. राज्यात कोणाच्याच घरात दिवे नव्हते. आपल्या दोन्ही दिरांना पुढच्या व मागच्या बाजूला उभे केले व येणार्या सवाष्ण बाईकडून परत जाणार नाही अशी शपथ घाल व घरातून मागच्या बाजूने जाणार्या बाईकडून परत येणार नाही, अशी शपथ घाल. त्याप्रमाणे त्यांनी केले. अशारितीने फक्त लक्ष्मी तिच्या घरात राहिली व अवदसा घरातून निघून गेली. या घटनेमुळे सगुणेच्या घरात लक्ष्मी कायमची राहिली व घरात धनधान्य खूप झाले. राज्यातले लोक सगुणेला लक्ष्मीचा अवतार मानू लागले. अशी ही कथा दीप अमावास्येसाठी सांगितली आहे.
- सिंधुदुर्ग360°
